Theses metadata

“Data exchange” service offers individual users metadata transfer in several different formats. Citation formats are offered for transfers in texts as for the transfer into internet pages. Citation formats include permanent links that guarantee access to cited sources. For use are commonly structured metadata schemes : Dublin Core xml and ETUB-MS xml, local adaptation of international ETD-MS scheme intended for use in academic documents.

Export

Creator:	Bošković, Neda, 1993-
Title:	Procjena ekološkog stanja mora na osnovu sadržaja teških metala i mikroplastike u sedimentu i ribama u priobalnom moru Crne Gore
Copyright date:	2022
Trajni link:	https://phaidra.ucg.ac.me/detail_object/o:1788?tab=0#mda
Pregled teze:
Download link:
Select license:	Autorstvo-Nekomercijalno-Bez prerade 3.0 Srbija (CC BY-NC-ND 3.0)

Academic metadata

Theses Type:	Phd. theses
Academic Expertise :	Prirodno-matematičke nauke
Academic Title:	doktor nauka - biološke nauke
University:	Univerzitet Crne Gore
Faculty:	Prirodno-matematički fakultet
Group:	Studijski program Biologija

Other Theses Metadata

Title translated:	Assessment of the ecological state of the sea based on the content of heavy metals and microplastics in sediment and fish in the coastal sea of Montenegro
Publisher:	[N. Bošković]
Format:	PDF/A (228 listova)
Other responsibilities:	Joksimović, Danijela, 1972- (mentor)
Other responsibilities:	Bajt, Oliver (komentor)
Other responsibilities:	Damjanović-Vratnica, Biljana, 1973- (član komisije)
Other responsibilities:	Blagojević, Nada, 1962- (član komisije)
Other responsibilities:	Milošević, Dragana, 1978- (član komisije)
Abstract:	U ovoj doktorskoj disertaciji prikazani su rezultati sadržaja teških metala i mikroplastike u sedimentu i morskim ribama: barbunu (Mullus barbatus) i osliću (Merluccius merluccius). Ispitivani uzorci sedimenta sakupljeni su sa deset lokacija duž crnogorskog primorja, dok su mjesta uzorkovanja riba definisana u okviru dva područja (Bokokotorski zaliv i otvoreno more) u periodu od proljeća 2019. do jeseni 2020. godine. Ciljevi ovog rada bili su određivanje: sadržaja teških metala (As, Pb, Cd, Hg, Cr, Ni, Cu, Zn, Fe i Mn) u uzorcima sedimenta i ribe; koncentracionog faktora (CF); indeksa opterećenja metalima (PLI); geoakumulacionog indeksa (Igeo), kao i procjene rizika (THK) i indeksa opasnosti (HI) po ljudsko zdravlje uzrokovane konzumiranjem anliziranih riba. Takođe, ciljevi ovog rada bili su vizualna i hemijska identifikacija sadržaja mikroplastike u površinskom sedimentu i ekonomski značajnim vrstama riba (M.barbatus i M.merluccius) na crnogorskom primorju primjenom jedinstvene metodologije određivanja prisustva mikroplastike. Za obradu rezultata mjerenja upotrijebljena je analiza glavnih koordinata (PCO), klasterska analiza (CO) i permutaciona multivarijantna analiza (korelacija). Klasterskom i PCO analizom je izvršena karakterizacija uzoraka, tj. identifikovano je grupisanje uzoraka u odnosu na područje, lokacije, sezonu, godinu uzorkovanja kao i vrste ispitivanih riba, dok su na osnovu permutacione multivarijantne analize izvršene korelacije promjenljivih faktora. Vrijednosti PLI su bile > 1 u sedimentima za većinu ispitivanih lokacija, dok su se Igeo vrijednosti kretale od < 0 do > 5, što ukazuje da je zagađenje prisutno. Rezultati ovog istraživanja ukazuju da koncentracije As u ispitivanim uzorcima ribe prelaze dozvoljene granične vrijednosti, dok su koncentracije ostalih metala u ispitivanim ribama bile u okviru ili niže od dozvoljenih graničnih vrijednosti. Iako povećane vrijednosti THQ i HI ukazuju da As može predstavljati faktor ograničenja za konzumiranje barbuna i oslića sa crnogorskog primorija, sadržaj As u ribama obično uključuje organska jedinjenja As (npr. arsenobetain) koja su niske toksičnosti. Mikroplastika je identifikovana u svim ispitivanim sedimentima i većini ispitivanih uzoraka riba. U uzorcima sedimenta i riba je zabilježena povišena zastupljenost mikroplastike u odnosu na dostupne podatke iz literature, pri čemu su polietilen i polipropilen bili najdominantniji tipovi polimera u analiziranim uzorcima. Koncentracija teških metala i mikroplastike u analiziranim uzorcima varirala je u zavisnosti od lokacije, područja, sezone, godine uzorkovanja i vrste ribe. Navedeni rezultati ukazuju da je crnogorsko primorje izloženo različitim antropogenim aktivnostima, naročito na mjestima gdje je cirkulacija vode slabija, kao što je slučaj u Bokokotorskom zalivu, zbog čega je neophodno vršiti redovan monitoring. Analizom svih parametara se došlo do zaključka da su analizirane ribe (M barbatus i M. merluccius), kao i sediment, dobri indikatori zagađenja morske sredine. Poseban doprinos ove doktorske disertacije predstavlja primjenu jedinstvene metodologije identifikacije i određivanje sadržaja mikroplastike u površinskom sedimentu i izabranim vrstama riba, koje se po prvi put sprovode na istraživanom području.
Abstract:	This doctoral dissertation presents the results of the content of heavy metals and microplastics in sediment and marine fish: red mullet (Mullus barbatus) and hake (Merluccius merluccius). The examined sediment samples were collected from ten locations along the Montenegrin coast, while fish sampling locations were defined within two areas (Boka Kotorska Bay and the coastal part of the open sea) in the period from spring 2019 to autumn 2020. The objectives of this work were to determine: the content of heavy metals (As, Pb, Cd, Hg, Cr, Ni, Cu, Zn, Fe, and Mn) in sediment and fish samples; concentration factor (CF); pollution load index (PLI); geoaccumulation index (Igeo); as well as target hazard quotient (THQ) and hazard index (HI) for human health caused by the consumption of analyzed fish. Also, the objectives of this work were visual and chemical identification of microplastic content in surface sediment and economically important fish species (M. barbatus and M. merluccius) on the Montenegrin coast using a unique methodology for determining the presence of microplastics. Principal coordinate analysis (PCO), cluster analysis (CO) and permutation multivariate analysis (correlation) were used to process the measurement results. Cluster and PCO analysis characterized the samples, ie. grouping of samples in relation to area, location, season, year of sampling as well as fish species, while based on permutation multivariate analysis correlations of variable factors were performed. PLI values were > 1 in sediments for most of the examined locations, while Igeo values were ranged from < 0 to > 5, indicating that contamination was present. The results of this study indicate that the concentrations of As in the tested fish samples exceed the permissible limit values, while the concentrations of other metals in tested fish were within or lower than the permissible values. Although increased THQ values indicate that As may be a limiting factor for the consumption of M. barbatus and M. merluccius from the Montenegrin coast, the content of As in fish usually includes organic compounds of As (eg arsenobetaine) which have low toxicity. Microplastics were identified in all tested sediments and most of the tested fish samples. In sediment and fish samples, an increased presence of microplastics was observed compared to the available data from the literature, with polyethylene and polypropylene being the most dominant types of polymers in the analyzed samples. The concentration of heavy metals and microplastics in the analyzed samples varied depending on the location, area, season, year of sampling, and fish species. These results indicate that the Montenegrin coast is exposed to various anthropogenic activities, especially in places where water circulation is weaker, such as in the Boka Kotorska Bay, which is why it is necessary to conduct regular monitoring. The analysis of all parameters led to the conclusion that the analyzed fish (M barbatus and M. merluccius), as well as sediment, are good indicators of marine pollution. A special contribution of this doctoral dissertation is the application of a unique methodology for identifying and determining the content of microplastics in surface sediment and selected fish species, which are conducted for the first time in the study area.
Authors Key words:	teški metali, mikroplastika, Mullus barbatus, Merluccius merluccius, sediment, crnogorsko primorje
Authors Key words:	heavy metals, microplastics, Mullus barbatus, Merluccius merluccius, sediment, Montenegrin coast
Classification:	502.51(26)(497.16)(043.3)
Language:	Serbian
Identifier:	26373636
Type:	Tekst.

Abstract:

U ovoj doktorskoj disertaciji prikazani su rezultati sadržaja teških metala i mikroplastike u sedimentu i morskim ribama: barbunu (Mullus barbatus) i osliću (Merluccius merluccius). Ispitivani uzorci sedimenta sakupljeni su sa deset lokacija duž crnogorskog primorja, dok su mjesta uzorkovanja riba definisana u okviru dva područja (Bokokotorski zaliv i otvoreno more) u periodu od proljeća 2019. do jeseni 2020. godine. Ciljevi ovog rada bili su određivanje: sadržaja teških metala (As, Pb, Cd, Hg, Cr, Ni, Cu, Zn, Fe i Mn) u uzorcima sedimenta i ribe; koncentracionog faktora (CF); indeksa opterećenja metalima (PLI); geoakumulacionog indeksa (Igeo), kao i procjene rizika (THK) i indeksa opasnosti (HI) po ljudsko zdravlje uzrokovane konzumiranjem anliziranih riba. Takođe, ciljevi ovog rada bili su vizualna i hemijska identifikacija sadržaja mikroplastike u površinskom sedimentu i ekonomski značajnim vrstama riba (M.barbatus i M.merluccius) na crnogorskom primorju primjenom jedinstvene metodologije određivanja prisustva mikroplastike. Za obradu rezultata mjerenja upotrijebljena je analiza glavnih koordinata (PCO), klasterska analiza (CO) i permutaciona multivarijantna analiza (korelacija). Klasterskom i PCO analizom je izvršena karakterizacija uzoraka, tj. identifikovano je grupisanje uzoraka u odnosu na područje, lokacije, sezonu, godinu uzorkovanja kao i vrste ispitivanih riba, dok su na osnovu permutacione multivarijantne analize izvršene korelacije promjenljivih faktora. Vrijednosti PLI su bile > 1 u sedimentima za većinu ispitivanih lokacija, dok su se Igeo vrijednosti kretale od < 0 do > 5, što ukazuje da je zagađenje prisutno. Rezultati ovog istraživanja ukazuju da koncentracije As u ispitivanim uzorcima ribe prelaze dozvoljene granične vrijednosti, dok su koncentracije ostalih metala u ispitivanim ribama bile u okviru ili niže od dozvoljenih graničnih vrijednosti. Iako povećane vrijednosti THQ i HI ukazuju da As može predstavljati faktor ograničenja za konzumiranje barbuna i oslića sa crnogorskog primorija, sadržaj As u ribama obično uključuje organska jedinjenja As (npr. arsenobetain) koja su niske toksičnosti. Mikroplastika je identifikovana u svim ispitivanim sedimentima i većini ispitivanih uzoraka riba. U uzorcima sedimenta i riba je zabilježena povišena zastupljenost mikroplastike u odnosu na dostupne podatke iz literature, pri čemu su polietilen i polipropilen bili najdominantniji tipovi polimera u analiziranim uzorcima. Koncentracija teških metala i mikroplastike u analiziranim uzorcima varirala je u zavisnosti od lokacije, područja, sezone, godine uzorkovanja i vrste ribe. Navedeni rezultati ukazuju da je crnogorsko primorje izloženo različitim antropogenim aktivnostima, naročito na mjestima gdje je cirkulacija vode slabija, kao što je slučaj u Bokokotorskom zalivu, zbog čega je neophodno vršiti redovan monitoring. Analizom svih parametara se došlo do zaključka da su analizirane ribe (M barbatus i M. merluccius), kao i sediment, dobri indikatori zagađenja morske sredine. Poseban doprinos ove doktorske disertacije predstavlja primjenu jedinstvene metodologije identifikacije i određivanje sadržaja mikroplastike u površinskom sedimentu i izabranim vrstama riba, koje se po prvi put sprovode na istraživanom području.